Zelfsturende teams.

Een schip zonder kapitein, zeg maar.

Dat kan natuurlijk een hartstikke leuk experiment zijn.

Maar niet mijn keuze als ik de oceaan over moet.

Het blijkt nu dat zelfsturende teams een hoog ziekteverzuim hebben. Hoger dan gemiddeld.

Kennelijk is het voor zo’n team lastig om met zieke werknemers om te gaan.

Waardoor komt dat?

En wat kun jij – ook als je in een organisatie mét leidinggevenden werkt – daarvan leren?

Even voor de goede orde:

Zelfsturende teams zijn teams zonder manager. Het weghalen van de traditionele leidinggevende zorgt er voor dat medewerkers zelf meer verantwoordelijkheid pakken. En dat leidt weer tot meer betrokkenheid, meer productiviteit, minder bureaucratie, minder overheadkosten, etcetera.

Mooie gedachte.

En om misverstanden te voorkomen: ik ben vóór minder onnodige managementlagen. 🙂

Succesverhalen over zelfsturende teams in overvloed.

Semco en Zappos zijn internationale voorbeelden.

Dichter bij huis: Buurtzorg Nederland, Finext en Nedap.

Maar waar aanvankelijk werd gedacht dat het ziekteverzuim dan ook wel zou dalen (immers: ondernemers verzuimen ook minder dan werknemers. Iets wat waarschijnlijk te maken heeft met dat verantwoordelijkheidsgevoel) is dit niet het geval.

Sterker nog: het verzuim stijgt zodra een organisatie overgaat op zelfsturende teams blijkt nu uit onderzoek.

Hoe kan dat?

Waarom stijgt het ziekteverzuim als organisaties overgaan op zelfsturende teams?

Marieke Schurink van Vernet geeft aan dat het waarschijnlijk komt door de angst om zich ziek te melden.

Je teamgenoten niet in de steek willen laten. Totdat het te laat is. En de schade zo groot is, dat het herstel en de ziekmelding veel langer gaan duren dan wanneer er eerder was ingegrepen.

Daar zit wat in natuurlijk.

Ook in de NRC stond eind 2015 een artikel met 5 verklaringen waarom zelfsturende teams niet altijd even goed werken. En ik denk dat er bij de eerste 3 een duidelijke link naar ziekteverzuim zit.

Toch denk ik dat de belangrijkste reden voor het hogere ziekteverzuim nog niet wordt genoemd.

Het ontbreken van een casemanager.

(en met casemanager bedoel ik niet het teamlid dat zich opwerpt om even een krabbeltje onder het plan van aanpak te zetten. Nee, ik heb het over een échte casemanager. Iemand die er voor zorgt dat alle juiste stappen worden gezet in een reintegratietraject.)

Kijk, het kan natuurlijk heel lang goed gaan in zo’n zelfsturend team.

Om je een idee te geven. 90% van de mkb-bedrijven die klant bij mij worden, worden dat op het moment dat ze te maken hebben met hun eerste langdurige ziektegeval. En die bedrijven bestaan soms meer dan 10 jaar…

Want 90% van de ziekmeldingen leidt gewoon binnen enkele weken tot een hersteldmelding. Dus het gaat vaak gewoon goed.

Maar: verzuimbegeleiding draait juist om de complexe kwesties.

Het gaat om die overige 10%.

Dan komt het erop aan.

Verzuimbegeleiding wordt ingewikkeld wanneer er meer speelt dan alleen ziekte.

Een onopgelost conflict tussen 2 teamleden dat leidt tot een ziekmelding.

Iemand die wordt aangesproken op zijn functioneren, dat slecht trekt, en zich ziek meldt.

Een werknemer die wel degelijk ziek is, maar ook niet meer optimaal gemotiveerd is om terug te keren in zijn eigen functie.

Dát zijn de lastige dossiers.

En dat oplossen zonder leidinggevende én zonder casemanager? Het lijkt mij onmogelijk een enorme uitdaging.

De oplossing voor het verzuimprobleem bij organisaties met zelfsturende teams (en ook bij andere organisaties mét leidinggevenden) ligt dan natuurlijk ook voor de hand:

Stel een casemanager aan.

En geef hem een formele positie bij jouw verzuimaanpak.

Net zoals de bedrijfsarts die heeft.

Een casemanager die van de hoed en de rand weet als het gaat over ziekteverzuim.

Het liefst intern.

Maar als die mogelijkheid er niet is (wat vaak bij wat kleinere bedrijven het geval is): extern.

Zodra je iemand hebt die gevraagd en ongevraagd advies geeft en tijdig ingrijpt wanneer het mis dreigt te gaan, is dat goud waard.

Dus zelfsturende teams: prima. Maar om een complex verzuimdossier in veilige haven te krijgen, heb je toch gewoon echt een kapitein nodig.

© Mark Idzinga